INHOUD

NAAR INHOUD    

- De Messiaanse Joden

- De Olijfboom met twee takken (1)

- De Olijfboom met twee takken (2)

De Messiaanse Joden

“Laten we terugkeren naar Jeruzalem”

Voor een nieuwe evangelisatie en een nieuwe oecumene

Door pater Daniël Maes, o.Praem.

Gemeenschap Ster van David

  Gepubliceerd in: 'Hoor Israël', Nieuwsbrief van

de gemeenschap “Ster van David”, nr. 40, dec.2004.

Sinds enkele decennia wordt in christelijke middens oprecht geijverd voor een hernieuwde verkondiging van het evangelie van Jezus Christus, aangepast aan de noden van onze tijd. Vele initiatieven werden reeds genomen en er gebeurt nog veel meer dan de sporadische povere berichtjes in de media ons laten vermoeden.

Het getuigenis van christenen in deze wereld zal echter zo sterk of zo zwak zijn als hun eenheid van geloof in Christus. Juist op dit gebied is er een ontwikkeling bezig die onze bijzondere aandacht verdient: het groeiend aantal Joden die tot een ondubbelzinnig geloof komen in Jezus van Nazaret, de Messias van Israël, de Zoon van God en de Verlosser van de wereld.

Een nieuw verschijnsel

Het ontstaan van een groot aantal zogenaamde Messias-belijdende of Messiaanse Joden, vooral in Israël, in Amerika en in de landen ten westen van de vroegere Sovjet-Unie is een nieuw en belangrijk verschijnsel.

In de achttiende en negentiende eeuw waren er reeds groepen van Joden die Jezus herkenden als Messias. Maar de laatste jaren is de verspreiding van de Messiaanse groepen bijzonder sterk. De Israëlische Messiaanse gemeenschap telt nu een 70-tal Hebreeuws sprekende gemeenten, een 25-tal Russisch sprekende en 5 Ethiopische groepen. De Messiaanse beweging onder de Joden van de voormalige Sovjet-Unie is zich nu pas aan het verenigen. De verschillende groepen weten soms van elkaar niet eens dat ze bestaan.

In Amerika zijn er op dit ogenblik een 300-tal groepen. De eerste Europese groep ontstond een Parijs in 1963. Vandaaruit werd in de jaren tachtig van vorige eeuw een groep gesticht in Brussel, die sinds kort ook in Antwerpen een groep begon. In Duitsland groeien ze wellicht het sterkst. Daar zijn ongeveer 12 groepen. In Engeland is de Messiaanse beweging georganiseerd vanuit de London Messianic Congregation. In Amsterdam werd in het begin van de jaren negentig een Messiaanse gemeente gesticht vanuit Amerika. Nu zijn er meerdere gemeenten die jaarlijks een conventie houden. Messiaanse Joden vinden we in Australië, Nieuw Zeeland, Zuid-Afrika. In Latijns Amerika is zich een geheel eigen ontwikkeling aan het voltrekken. Daar leven miljoenen afstammelingen van de “Marranos”. Dit is een scheldwoord (’varken’) dat gegeven werd aan de Joden in Spanje en Portugal die dikwijls onder dwang katholiek gedoopt werden maar in het geheim Jood trachten te blijven. Ze werden zowel door de Joden als door de christenen misprezen en waren eigenlijk nergens thuis. Vermelden we tenslotte de uitzonderlijke aard van de Ethiopische orthodoxe kerk die gebouwd is op een oude Joodse traditie en niet zoals alle andere op een cultuur van de “heidenvolken”.

Toenadering die hoop in zich draagt

Sinds 1995 groeide tussen Messiaanse Joden, christenen uit de Reformatie, orthodoxen en katholieken een band vanuit de eenheid van geloof in Jezus Christus alsook een verlangen naar een tweede concilie van Jeruzalem, waarbij ditmaal in omgekeerde richting de christenen uit de (heiden)volkeren (wij: katholieken, orthodoxen, reformatoren…) aan de Jodenchristenen zouden zeggen: jullie zijn welkom en jullie mogen Jood blijven. Deze droom wordt inmiddels levendig gehouden door de beweging Toward Jerusalem Council II (Op weg naar het tweede Concilie van Jeruzalem). “Op weg naar het Tweede Concilie van Jeruzalem” hield in oktober 2004 haar tweede besloten samenkomst in Wenen. Ze werd bescheiden “consultation” genoemd en er waren een 150-tal genodigden. Het was een bonte menigte van Messiaanse Joden uit de hele wereld, orthodoxen, Arabische christenen, Lutherse dominees uit de Scandinavische landen, Reformatorische christenen van allerlei strekkingen uit de Europese landen, Anglicanen en katholieken uit oude en nieuwe gemeenschappen of bewegingen. De sfeer was er een van gebed, lofprijzing, deemoed, respect, verzoening, vriendschap en een grote openheid voor de heilige Geest. Er leefde een diepe, onuitgesproken overtuiging die we aldus kunnen omschrijven: jouw authentieke beweging van geloof in Jezus kan voor mij een verrijking zijn en omgekeerd; zo kunnen we groeien naar de ene Kerk, de Bruid van Christus. Een “terugkeer naar Jeruzalem” is eigenlijk voor alles een terugkeer naar Jezus Christus, de Messias van Israël, de Zoon van God en de Redder van de wereld. Het drukt de bereidheid uit van christenen om de diepste en meest tragische verdeeldheid eindelijk te overwinnen en terug te keren naar de eerste Kerk.

De moeder van de verdeeldheid

Jezus was een Jood, zijn apostelen en eerste leerlingen eveneens. Al spoedig kwamen er gelovigen “uit de heidenvolken” bij en samen vormden ze de éne Kerk van Jezus Christus. Welnu, de afscheiding van deze twee is het eerste en grote schisma dat tot de dag van vandaag een open wonde blijft in het Lichaam van Christus. De groepjes van Joden-christenen die mogelijk hier of daar zich konden handhaven maakten geen deel meer uit van de zichtbare kerk van Jezus Christus. Deze laatste was een kerk van heiden-christenen geworden. De Joden werden beschuldigd van alle onheil, verdrukt en vervolgd. Inmiddels werd niet meer Jeruzalem maar Rome als de moederkerk van de christenheid beschouwd. Na eeuwen van bloedige vervolgingen werd het christelijk geloof in het begin van de 4de eeuw door keizer Constantinus tot staatsgodsdienst verheven. De geschiedschrijver Eusebius, bisschop van Caesarea (+ 339) heeft het meegemaakt en zijn loftuitingen zijn geweldig. Deze keizer is volgens hem “de vriend van God”, hij is “de nieuwe Mozes” en het Romeinse volk is het nieuwe uitverkoren volk.

Afwijzing die zelfs tot vervolging leidt

Het tragische van de scheiding tussen de gelovigen “uit de Joden” en de gelovigen “uit heidenvolkeren” ligt niet zozeer in de materiële verplaatsing van Jeruzalem naar Rome maar in de innerlijke houding van afwijzing van “de kerk uit de Joden” en daarmee de afwijzing van de uitverkiezing van het Joodse volk. Hier ging een zekere hoogmoed en arrogantie mee gepaard. Tenslotte groeide hieruit de “vervangingstheologie”: de Joden hebben Jezus verworpen en gedood, daarom werden ze door God gestraft en verworpen en zo zijn wij, “gelovigen uit de heidenvolken”, voortaan in hun plaats het echte volk van God en het centrum is Rome, de eeuwige stad. Dit was voor christenen, vooral vanaf de vierde eeuw de verantwoording voor de afwijzing en vaak ook voor de vervolging van het Joodse volk doorheen heel zijn geschiedenis. Het tragische dieptepunt hiervan was de Shoah of (de poging tot algehele) vernietiging van het Joodse volk tijdens de Tweede Wereldoorlog. Uiteraard hebben hier vele complexe oorzaken meegespeeld en de westerse “beschaving” heeft deze verschrikking nog steeds niet verwerkt, noch historisch, noch psychologisch, noch religieus. We kunnen echter onmogelijk ontkennen dat de negatieve houding van heidenchristenen tegenover het Joodse volk en het Joodse geloof niet één van de invloeden is geweest waardoor het zover kon komen. Al moeten we eer brengen aan zovele christenen die met heldenmoed zich hebben ingezet voor de redding van Joden (tijdens W.O II), als kerk leefden we als het ware in een “zondige structuur” door de breuk met de Jodenchristenen en het Joodse volk in het algemeen. Deze breuk aan het begin van de geschiedenis van de Kerk is de oorsprong van alle latere scheuringen. Dezelfde wijze van denken en handelen zal zich later herhalen: Rome is ontrouw geworden en wordt verworpen (1054), nu zal voortaan Constantinopel of Moskou de ware moederkerk van de christenheid zijn. In de zestiende eeuw zijn het de “reformatoren” die zich verzetten tegen de misbruiken in de kerk. Zij willen een grondige hervorming van de kerk en verwerpen uiteindelijk de kerk van Rome om Genève als het centrum van de nieuwe christenheid te beschouwen.

Geroepen tot één Kerk in Christus

Ondanks alle verdeeldheid aanvaarden we dat God in Christus één Kerk heeft gewild. Zoals de Drie-ene God zelf eenheid in gemeenschap is, zo heeft Hij het ene volk van Israël met zijn grote verscheidenheid van de twaalf stammen uitgekozen om zijn volk te zijn. Hij koos één volk, één land, één stad Jeruzalem en één tempel, geheel toegewijd aan Hem.

Het zijn voor afbeeldingen van de éne Kerk, waarvoor Jezus Christus gestorven is. De Kerk die in wezen heilig is, apostolisch, katholiek in de oorspronkelijke zin van universeel, en één, is een groot mysterie.

De grootste strijd in de Bijbel heeft plaats tussen broers omwille van Gods uitverkiezing. Abel brengt een offer dat welgevallig is aan God maar op het offer een van Kaïn slaat Hij geen acht. Een wilde woede greep Kaïn aan en hij vermoordde zijn broer Abel. God verkiest Isaak boven Ismaël. Is dit niet de aanleiding voor de grootste en bloedigste strijd doorheen de eeuwen tot in onze tijd toe: de Islam die de uitverkiezing van Israël verwerpt? Jacob wordt uitverkoren boven Esaü. Jozef wordt boven zijn broeders uitgekozen. Hij zal ternauwernood aan de dood ontsnappen, verkocht worden als slaaf in Egypte. Vandaar zal hij de redder worden van zijn volk. De uitverkiezing door God is een mysterie. Hij begint concreet met het particuliere om het universele te bereiken. God sluit zich blijkbaar niet op in onze parlementaire democratie om iedereen meteen op één lijn te plaatsen. God zelf is ook geen abstracte, neutrale mens geworden om vanaf het begin alle mogelijke naijver onder de volken te voorkomen. Integendeel. Hij is concreet een Jood geworden, maar wel om zo geheel het mensengeslacht te redden. De uitverkiezing van één volk is zijn weg om alle volken heil te schenken.

Het niet aanvaarden van dit mysterie leidt tot bittere strijd. Wie niet leeft vanuit geloof zal iedere bijzondere uitverkiezing door God ergerlijk vinden. Ook christenen hebben deze pedagogie van God dikwijls niet aanvaard. Is de strijd van het communisme uiteindelijk iets anders geweest dan een poging om de joods-christelijke wortels van de beschaving uit te rukken en zo God uit te schakelen? Het is er zelf aan ten onder gegaan. Waar God verdwijnt, wordt ook de waardigheid van de mens grondig aangetast. Waar een authentiek geloof in God mag groeien, daar kan ook de mens zich ontplooien. De val van het communisme was geen triomf van de democratie maar een overwinning van het geloof. Jammer genoeg hebben we dit onvoldoende benut. De enige kracht die de wereld kan overwinnen is het geloof. Heeft het nazisme iets anders willen doen dan het “uitverkoren volk van God” uitroeien en daarmee het joods-christelijke erfgoed voorgoed vernietigen? En waarom willen vele politici in Europa blijkbaar een soort laïcisme als staatsgodsdienst opdringen met een verregaande aanvaarding van alle godsdiensten en willen ze tegelijk het joods-christelijk geloof zoveel mogelijk ontkennen?

De ene olijfboom met edele en wilde loten

De hernieuwde aandacht voor de uitverkiezing van het Joodse volk, de groei van de Messiaanse Joden en de feitelijke terugkeer van de Joden naar Israël zijn een belangrijk teken dat ons terugvoert naar wat de heilige Paulus schrijft over de “de kerk uit de Joden” en “de kerk uit de heidenen” in het elfde hoofdstuk van zijn brief aan de Romeinen. De verharding van een deel van Israël tegenover Jezus heeft meegebracht dat het heil verkondigd werd aan de heidenen. Zo werden van “de edele olijfboom” (de kerk uit de Joden-christenen) takken weggebroken om de wilde olijf (de kerk uit de heiden-christenen) te enten. Maar wij, heiden-christenen, moeten niet roemen. Wij zijn wel de takken en om ons werden edele takken weggebroken, maar zij blijven de wortels en het zijn de wortels die de takken dragen. Bovendien, indien God de edele takken heeft weggebroken omwille van hun ontrouw dan kan Hij ook ons wegsnijden als we ontrouw zijn. En als Hij ons, de wilde twijgen, tegen onze aard in, kan enten dan kan Hij ook de edele takken terug enten als ze trouw zijn. Joden die hun tekort aanvullen en Jezus herkenden, brengen als het ware “leven uit de doden”. De groei van de Messiaanse Gemeenschappen wordt in deze zin als een “verrijzenis” beschouwd. En dit heeft verstrekkende gevolgen. Wij kunnen zelfs spreken van een “sacramenteel teken” van de Messiaanse tijd en van de Wederkomst des Heren, in de zin van “teken” èn “middel”. Dit is uiteraard nog niet de vervulling zelf.  

Het eerste Concilie (Jeruzalem rond het jaar 30)

In het vijftiende hoofdstuk van de Handelingen van de apostelen wordt het eerste concilie van Jeruzalem beschreven. In het prille begin was alles Joods. Dan kwamen er steeds meer gelonvigen “uit de heidenen” bij. Dit stelde de apostelen en de eerste christenen voor een ernstig probleem. Het heil was aan de Joden geopenbaard en gegeven. Jezus had zelf gezegd dat het heil uit de Joden komt (Johannes 4,22). Maa moeten de heidenen die aan dit heil in Jezus willen deelhebben dan niet eerst het Joodse geloof aannemen, door zich aan de besnijdenis en de Wet de onderwerpen? Moeten ze niet eerst Jood worden om zo christen te kunnen worden?  

Er wordt heel wat heen en weer gepraat en het eerste concilie van Jeruzalem is in volle gang. Uiteindelijk nemen de apostelen dit ondubbelzinnig besluit: neen, de heidenen hoeven niet eerst Jood worden om Jezus als Messias en Heiland te kunnen aanvaarden. Ieder mens uit welk volk, ras of natie ook, kan Jezus aanvaarden en daarbij zijn eigenheid bewaren. Het geloof in Jezus is universeel. Petrus had het zelf ondervonden. Terwijl hij voor de heidense honderdman Cornelius en een verzamelde menigte van heidenen aan het preken was, werd de heilige Geest zomaar over hen uitgestort “zoals in het begin over ons”, voegt hij er bij. Hij kon toch de heilige Geest niet tegenhouden om te eisen dat de heidenen eerst Jood zouden worden? Neen, iedereen is welkom zoals hij of zij is. Wel worden enkele bijzondere ergerniswekkende praktijken verboden: “De heilige Geest en wij hebben namelijk besloten u geen zwaardere last op te leggen dan het onvermijdelijke: u te onthouden van spijzen die aan afgoden geofferd zijn, van bloed, van wat verstikt is en van ontucht.” (Handelingen 15,29). Wat deze bepalingen precies mogen inhouden en hoe we ze naar onze tijd toe moeten verstaan, is niet helemaal duidelijk. Wel is het overduidelijk dat de Joden-christenen hier aan de heidenen-christenen zeggen: jullie zijn welkom in dat ene Lichaam van Christus en jullie hoeven jullie identiteit niet op te geven.

De kerk uit de heidenen werd onverdraagzaam

Deze beslissing van het eerste concilie van Jeruzalem bleek een belangrijke doorbraak te zijn. Uit alle volken en culturen kwamen Jezus-gelovigen op eigen wijze, met hun eigen taal en gebruiken de ene Kerk binnen. Op korte tijd werd het overwegend een “kerk uit de heidenen”. En al waren de Joden de eersten die hun broeders, die christenen werden, vervolgd hebben, al vlug waren de rollen omgekeerd. Vooral vanaf de vierde eeuw, toen het christelijk geloof officieel staatsgodsdienst werd, hebben de “heidenen-christenen” massaal de “Joden-christenen” vervolgd. Dit is doorheen de eeuwen toegenomen. Om christen te worden werd het de Joden verboden zijn eigenheid te bewaren, ze werden gedwongen op zaterdag te werken, de Joodse wet af te zweren, het was hun onmogelijk de Joodse feesten te onderhouden en zo meer.

Vandaag: een historische kans

Nu staan we op een historisch keerpunt waarbij we de breuk met de Joden-christenen kunnen herstellen om zo te komen tot de ene Kerk, het Lichaam van Christus: “Hij heeft vrede gesticht door in zijn persoon uit de twee een nieuwe mens te scheppen en die beiden in één Lichaam met God te verzoenen door het kruis, waaraan Hij de vijandschap heeft gedood” (Efesiërs 2, 15-16). Dit werd, een tiental jaar geleden, de droom van Jeruzalem II waarin ditmaal de heiden-christenen aan de Joden-christenen zouden zeggen: jullie zijn welkom in de ene Kerk, het Lichaam van Christus en jullie hoeven jullie Joodse identiteit niet op te geven. Deze droom wordt gedeeld door zowel Messiaanse Joden, als door christenen uit alle reformatorische kerken, orthodoxen en katholieken. Dit alles is nog te jong en de broos om er als beweging mee naar buiten gekomen. Het moet nog rijpen. We weten hoe groot de verschillen kunnen zijn tussen christenen van de verschillende kerken. Welnu, hetzelfde geldt voor de Messiaanse Joden. Er kunnen tussen hen grote verschillen zijn m.b.t. het onderhouden van de Wet, de sabbat, de Joodse feesten, de besnijdenis. Ook hun concrete houding tegenover Jeruzalem en Israël kan onderling verschillen. Nochtans is er een diepe eenheid in Jezus, die vele verschillen overbrugt. En dit is het werk van de heilige Geest, die zal voltooien wat Hij begonnen is.

Besluit

Wederzijdse aanvaarding

Een terugkeer naar Jeruzalem is een terugkeer van alle christenen naar Jezus van Nazareth, de Messias van Israël, de Godmens, de Zoon van God en de Redder van allen en alles. Het is een terugkeer naar de eerste Kerk, bestaande uit Joden-christenen en heiden-christenen. Het is een wederzijds aanvaarden van elkaar om te komen tot een herstel van het ene Lichaam van Christus.  

Bekering en openheid voor de heilige Geest

Dit vraagt een verdieping en uitzuivering van de eigen geloofshouding om op authentieke wijze de eigen identiteit te kunnen beleven. Vervolgens dienen we elkaar nederig om vergeving te vragen en elkaar vergeving te schenken om hetgeen we elkaar hebben aangedaan, waardoor de eenheid van het Lichaam van Christus werd verbroken. Tenslotte is een deemoedige overgave aan de heilige Geest vereist om zijn wegen te verstaan en te volgen. Hij zal ons leiden op nieuwe wegen. Zoals de oprechte belangstelling in de katholieke kerk voor de orthodoxe theologie en liturgie, gedurende de voorbije decennia, de Latijnse liturgie heeft verrijkt, zo kan het ook nu gaan. Wat een verrijking mogen we verwachten van Joden-christenen die ten volle hun identiteit beleven binnen de éne Kerk? Wat een verdieping en verruiming van het christelijk geloof, van de liturgische feesten, van de gebedsvieringen in gezinsverband, van het Paasmysterie en zo voort, voor alle christenen kan hierdoor open bloeien! De heilige Geest zal ons naar de volle waarheid voeren.

Samen met Maria, de Moeder van Jezus (Hand. 1,14)

Moge Maria, de Moeder van Jezus van Nazareth en de Moeder van de Kerk onze voorspreekster zijn op de weg naar een nieuwe, onvermoede eenheid. Moge zij als laatste aartsmoeder aanvaard worden in het hart van haar eigen volk. Dan zal zij ook nu de Messias kunnen schenken.

     NAAR INHOUD       NAAR TOP    

EEN OLIJFBOOM MET TWEE TAKKEN (1)

P. Daniël Maes o. praem., Gemeenschap Ster van David

in: Hoor Israël, Nieuwsbrief Gemeenschap Ster van David

(Juni 2009, jg. 15 nr. 58 blz. 4-10)

 

De merkwaardige groei van Messiasbelijdende Joden over heel de wereld is een belangrijk teken van een mogelijk herstel van de oorspronkelijke Kerk van Jezus Christus. Hieruit is vooral sinds anderhalf decennium, wereldwijd en over alle christelijke kerken en gemeenschappen verspreid, een stroming ontstaan van gebed, boete, wederzijds respect en verzoening. Omdat ze in Vlaanderen (en Wallonië) tot heden nauwelijks bekend is moeten we ze onder de aandacht blijven brengen: Op weg naar het Tweede Concilie (of de Tweede Kerkvergadering) van Jeruzalem (Toward Jerusalem Council II, afgekort TJCII). Voor de afwisseling doen we het in de vorm van een interview.

Deze stroming heeft zelf geen enkele pretentie. Ze wil slechts een ommekeer bevorderen opdat onder leiding van de heilige Geest ooit een vervolg zou mogelijk worden op de eerste Kerkvergadering die rond het midden van de eerste eeuw plaats vond. Joden die in Jezus geloofden, - de toenmalige Kerk - hebben de gelovigen uit de volken verwelkomd en hen toegestaan hun eigenheid te bewaren. Na 20 eeuwen is het besef gegroeid dat nu hetzelfde nodig is ... in omgekeerde richting.

 

Vr. Er zijn vele steden en volken in de wereld. Waarom altijd weer die bijzondere aandacht voor Jeruzalem, Israël en het Joodse volk?

A. Er zijn inderdaad vele volken en steden. Alle mensen hebben dezelfde waardigheid. Vanuit politiek oogpunt zal het ene volk meer bepalend zijn voor het wereldgebeuren dan het andere. Wat zal de rol zijn van het immense China in de nabije toekomst, of van de Arabische wereld of van Afrika? Hoe zullen Amerika en Europa verder ontwikkelen? Boeiende vragen. Als christen bekijken we evenwel de geschiedenis vanuit de joods-christelijke openbaring, het Woord Gods en vooral vanuit Jezus. Hieruit blijkt dat er eigenlijk maar twee volken zijn: het uitverkoren joodse volk en alle andere volken. Er zijn dan ook maar twee steden: Jeruzalem en Babel. De ene staat symbool voor de stad die wil leven volgens Gods woord om zo tot diepe vrede te komen en de andere staat symbool voor de stad of samenleving die in opstand komt tegen God en zelf zijn eigen god wil zijn, wat tot een ongelukkig makende verwarring leidt. Als christen zijn we niet op weg naar een “verloren paradijs” ergens tussen de olievelden van Irak, maar naar het Nieuwe Jeruzalem, beschreven in het boek van de Openbaring. Ook het leven van Jezus is één opgaan naar Jeruzalem.

Vr. Zijn dan niet alle volken uitverkoren?

A. Jazeker, maar niet op de wijze van onze parlementaire democratie, die alle mensen meteen precies op dezelfde rij zou willen zetten. God werkt blijkbaar anders, namelijk van het specifieke naar het algemene. Hij heeft temidden van alle volken een klein volkje uitgekozen om op bijzondere wijze zijn volk te zijn. Aan Israël maakte Hij zich bekend en gaf Hij zijn Wet, de eredienst, de beloften. Dit gebeurde langs Abraham, Isaac en Jakob, waaruit de 12 stammen van Israël voortkomen. Aan het geslacht van David beloofde God de Messias. Dit is Jezus, Jesjoea, ontvangen van de heilige Geest, geboren uit de maagd Maria, de Messias van Israël, de Zoon van God, de Redder van de wereld. Maar deze uitverkiezing was niet voor Israël alleen. Israël kreeg mèt de uitverkiezing de taak de openbaring van de ene ware God te erkennen en door te geven tot heil van heel de mensheid. Zo zijn alle volken langs Israël uitverkoren. Dat is Gods pedagogie. Iedere gave of belofte die iemand ontvangt is nooit voor hem/haar alleen maar tot opbouw van gans de mensenfamilie. Zo wordt ook de grote gemeenschap opgebouwd, met de verscheidenheid van ieders gaven.

Vr. Heeft Israël zijn uitverkiezing niet verspeeld door Jesjoea, zijn Messias, niet te aanvaarden?

A. Neen, want God blijft trouw, ook als mensen ontrouw worden, zoals 2 Tim. 2, 13 indrukwekkend zegt: “Als wij ontrouw zijn, blijft Hij trouw: zichzelf verloochenen kan Hij niet”. Een groot deel van het joodse volk heeft inderdaad nog steeds zijn Messias niet erkend. Daarom zijn de talrijke oproepen aan Israël tot ommekeer blijvend actueel, b.v. uit psalm 81, 14-15: “Dat toch mijn volk Mij verstond, Israël wilde gaan langs mijn wegen! Aanstonds sloeg Ik zijn vijanden neer, was mijn hand tegen zijn achtervolgers...” We mogen gerust aannemen dat de redding van Israël ligt in het trouw zijn aan de ene ware God, die zich aan dit volk heeft geopenbaard en aan zijn geboden. Maar het is eigenlijk niet onze taak om het proces van het joodse volk te maken. Wij hebben voorlopig nog genoeg aan wat wij aan eigen ontrouw jegens God én jegens het joodse volk goed te maken hebben.

Vr. Wat hebben wij als christenen goed te maken tegenover het joodse volk?

A. Wij moeten nog heel veel goed maken, maar we zijn er ook mee bezig. Eigenlijk hebben wij christenen gedurende 20 eeuwen de blijvende uitverkiezing van Israël niet begrepen en ook niet aanvaard, met verschrikkelijke gevolgen. De geschiedkundige gebeurtenissen hebben daarbij zeker een rol gespeeld. Al in de eerste eeuw werd het joodse volk door de Romeinen onderdrukt en uitgemoord, terwijl de Kerk geleidelijk uitgroeide tot een gemeenschap van gelovigen die nagenoeg uitsluitend uit de volken kwamen. Jeruzalem werd verwoest en Rome werd het nieuwe centrum voor de christenen. De joodse Messias-gelovigen verdwenen als eigen groep uit de Kerk. De verleiding was groot om te denken dat het zo ook moest. De christenen hebben bepaalde evangelische grondwaarden goed bewaard maar het was niet hun taak om het joodse volk uit te sluiten en te straffen. Inquisitie en kruistochten zijn donkere bladzijden in de geschiedenis van de kerk. De houding tegenover de islam is nog geheel anders. De kruistochten zijn misschien een veel te late, en onjuiste reactie op de eeuwenlange gruwelen van de islam. Ook nu zitten we weer in een vergelijkbare situatie. Terwijl christenen in zovele landen van de islam geen vrijheid krijgen en nog worden vervolgd en onderdrukt, krijgt de islam in de christelijke landen niet alleen alle vrijheid maar wordt ook nog gesubsidieerd. (...)  De onderdrukking en vervolging van de Joden door de katholieke koningen en de inquisitie is echter helemaal niet te aanvaarden. Het was niet goed vanaf het begin de uitverkiezing van het joodse volk te negeren en te doen alsof nu Rome de plaats van de ware kerk is en niet Jeruzalem. Rome is weliswaar een van de oudste kerken maar niet de plaats van de moederkerk. Deze praktische verwerping is de oorzaak geworden voor alle andere scheuringen in de kerk. De eerste breuk heeft alle andere breuken beïnvloed: niet Jeruzalem maar Rome, niet Rome maar Constantinopel, niet Constantinopel maar Moskou, niet Moskou maar Genève...

(vervolg en slot HIERONDER)

 

     NAAR INHOUD       NAAR TOP    

DE MESSIAANSE JODEN (3 en slot)

p. Daniêl Maes

“Laten we terugkeren naar Jeruzalem”

Voor een nieuwe evangelisatie en een nieuwe oecumene

Gepubliceerd in: Hoor Israël,
Nieuwsbrief van de gemeenschap “Ster van David”, nr. 40

Grotendeels overgenomen uit eerste artikel hierboven.

Het eerste Concilie (Jeruzalem rond het jaar 30)

In het vijftiende hoofdstuk van de Handelingen van de apostelen wordt het eerste concilie van Jeruzalem beschreven. In het prille begin was alles Joods. Dan kwamen er steeds meer gelonvigen “uit de heidenen” bij. Dit stelde de apostelen en de eerste christenen voor een ernstig probleem. Het heil was aan de Joden geopenbaard en gegeven. Jezus had zelf gezegd dat het heil uit de Joden komt (Johannes 4,22).

Maa moeten de heidenen die aan dit heil in Jezus willen deelhebben dan niet eerst het Joodse geloof aannemen, door zich aan de besnijdenis en de Wet de onderwerpen? Moeten ze niet eerst Jood worden om zo christen te kunnen worden?

Er wordt heel wat heen en weer gepraat en het eerste concilie van Jeruzalem is in volle gang. Uiteindelijk nemen de apostelen dit ondubbelzinnig besluit: neen, de heidenen hoeven niet eerst Jood worden om Jezus als Messias en Heiland te kunnen aanvaarden. Ieder mens uit welk volk, ras of natie ook, kan Jezus aanvaarden en daarbij zijn eigenheid bewaren. Het geloof in Jezus is universeel. Petrus had het zelf ondervonden. Terwijl hij voor de heidense honderdman Cornelius en een verzamelde menigte van heidenen aan het preken was, werd de heilige Geest zomaar over hen uitgestort “zoals in het begin over ons”, voegt hij er bij. Hij kon toch de heilige Geest niet tegenhouden om te eisen dat de heidenen eerst Jood zouden worden? Neen, iedereen is welkom zoals hij of zij is. Wel worden enkele bijzondere ergerniswekkende praktijken verboden: “De heilige Geest en wij hebben namelijk besloten u geen zwaardere last op te leggen dan het onvermijdelijke: u te onthouden van spijzen die aan afgoden geofferd zijn, van bloed, van wat verstikt is en van ontucht.” (Handelingen 15,29). Wat deze bepalingen precies mogen inhouden en hoe we ze naar onze tijd toe moeten verstaan, is niet helemaal duidelijk. Wel is het overduidelijk dat de Joden-christenen hier aan de heidenen-christenen zeggen: jullie zijn welkom in dat ene Lichaam van Christus en jullie hoeven jullie identiteit niet op te geven.

De kerk uit de heidenen werd onverdraagzaam

Deze beslissing van het eerste concilie van Jeruzalem bleek een belangrijke doorbraak te zijn. Uit alle volken en culturen kwamen Jezus-gelovigen op eigen wijze, met hun eigen taal en gebruiken de ene Kerk binnen. Op korte tijd werd het overwegend een “kerk uit de heidenen”. En al waren de Joden de eersten die hun broeders, die christenen werden, vervolgd hebben, al vlug waren de rollen omgekeerd. Vooral vanaf de vierde eeuw, toen het christelijk geloof officieel staatsgodsdienst werd, hebben de “heidenen-christenen” massaal de “Joden-christenen” vervolgd. Dit is doorheen de eeuwen toegenomen. Om christen te worden werd het de Joden verboden zijn eigenheid te bewaren, ze werden gedwongen op zaterdag te werken, de Joodse wet af te zweren, het was hun onmogelijk de Joodse feesten te onderhouden en zo meer.

Vandaag: een historische kans

Nu staan we op een historisch keerpunt waarbij we de breuk met de Joden-christenen kunnen herstellen om zo te komen tot de ene Kerk, het Lichaam van Christus: “Hij heeft vrede gesticht door in zijn persoon uit de twee een nieuwe mens te scheppen en die beiden in één Lichaam met God te verzoenen door het kruis, waaraan Hij de vijandschap heeft gedood” (Efesiërs 2, 15-16). Dit werd, een tiental jaar geleden, de droom van Jeruzalem II waarin ditmaal de heiden-christenen aan de Joden-christenen zouden zeggen: jullie zijn welkom in de ene Kerk, het Lichaam van Christus en jullie hoeven jullie Joodse identiteit niet op te geven. Deze droom wordt gedeeld door zowel Messiaanse Joden, als door christenen uit alle reformatorische kerken, orthodoxen en katholieken. Dit alles is nog te jong en de broos om er als beweging mee naar buiten gekomen. Het moet nog rijpen. We weten hoe groot de verschillen kunnen zijn tussen christenen van de verschillende kerken. Welnu, hetzelfde geldt voor de Messiaanse Joden. Er kunnen tussen hen grote verschillen zijn m.b.t. het onderhouden van de Wet, de sabbat, de Joodse feesten, de besnijdenis. Ook hun concrete houding tegenover Jeruzalem en Israël kan onderling verschillen. Nochtans is er een diepe eenheid in Jezus, die vele verschillen overbrugt. En dit is het werk van de heilige Geest, die zal voltooien wat Hij begonnen is.

Besluit

Wederzijdse aanvaarding

Een terugkeer naar Jeruzalem is een terugkeer van alle christenen naar Jezus van Nazareth, de Messias van Israël, de Godmens, de Zoon van God en de Redder van allen en alles. Het is een terugkeer naar de eerste Kerk, bestaande uit Joden-christenen en heiden-christenen. Het is een wederzijds aanvaarden van elkaar om te komen tot een herstel van het ene Lichaam van Christus.

Bekering en openheid voor de heilige Geest

Dit vraagt een verdieping en uitzuivering van de eigen geloofshouding om op authentieke wijze de eigen identiteit te kunnen beleven. Vervolgens dienen we elkaar nederig om vergeving te vragen en elkaar vergeving te schenken om hetgeen we elkaar hebben aangedaan, waardoor de eenheid van het Lichaam van Christus werd verbroken. Tenslotte is een deemoedige overgave aan de heilige Geest vereist om zijn wegen te verstaan en te volgen. Hij zal ons leiden op nieuwe wegen. Zoals de oprechte belangstelling in de katholieke kerk voor de orthodoxe theologie en liturgie, gedurende de voorbije decennia, de Latijnse liturgie heeft verrijkt, zo kan het ook nu gaan. Wat een verrijking mogen we verwachten van Joden-christenen die ten volle hun identiteit beleven binnen de éne Kerk? Wat een verdieping en verruiming van het christelijk geloof, van de liturgische feesten, van de gebedsvieringen in gezinsverband, van het Paasmysterie en zo voort, voor alle christenen kan hierdoor open bloeien! De heilige Geest zal ons naar de volle waarheid voeren.

Samen met Maria, de Moeder van Jezus (Hand. 1,14)

Moge Maria, de Moeder van Jezus van Nazareth en de Moeder van de Kerk onze voorspreekster zijn op de weg naar een nieuwe, onvermoede eenheid. Moge zij als laatste aartsmoeder aanvaard worden in het hart van haar eigen volk. Dan zal zij ook nu de Messias kunnen schenken.

     NAAR INHOUD       NAAR TOP