INHOUD

EUTHANASIE VOOR JONGEREN  Brief van Mechelen-Brussel

Oproep tot een dag van vasten en tot een gebedswake  vóór de stemming over euthanasie  

 Wij, uw aartsbisschop en uw drie hulpbisschoppen, lanceren een oproep aan alle dekenaten, evenals aan alle basilieken en heiligdommen in het aartsbisdom, om van donderdag 6 februari een dag van vasten te maken, en ’s avonds een gebedswake te houden. Dit om het geweten van de mensen wakker te maken en een ultiem maatschappelijk debat uit te lokken op het moment dat in ons land een wetgeving dreigt tot stand te komen die de mogelijkheid van euthanasie uitbreidt naar minderjarigen. Als de voorgestelde datum u niet schikt, heeft u uiteraard alle vrijheid om het dubbele evenement te organiseren op een ander moment, maar dan wel snel, want het is dringend.  

 Het zou ons uiteraard verheugen als ook andere christenen, gelovigen van andere religies, net als agnosten of atheïsten, ons – volgens de modaliteiten aangepast aan hun overtuigingen – zich bij deze actie, die in de eerste plaats filosofisch van aard is, zouden aansluiten.     

 We nodigen onze medeburgers uit om over de volgende punten na te denken:  

1. Veel mensen die professioneel werken met minderjarigen bevestigen dat die laatsten slechts heel zelden om euthanasie vragen. Dat is in elk geval wat men vaststelt in Nederland dat al beschikt over een wet die dergelijke uitbreiding van euthanasie voorziet. De voorgestelde uitbreiding is verwonderlijk als men weet dat op veel andere domeinen, die veel minder ingrijpend zijn dan de beslissing zich te laten euthanaseren, minderjarigen onbekwaam worden geacht belangrijke beslissingen te nemen voor hun economisch of affectief leven. Bovendien is het risico groot dat in België, waar de aanvragen voor euthanasie van volwassenen gevaarlijk in aantal toenemen, het wetsvoorstel de vraag zal aanwakkeren, als het aanbod wordt uitgebreid naar minderjarigen. En dat terwijl we beschikken over uitstekende palliatieve zorgen en over aangepaste en progressieve pijnstillers in het geval van hardnekkig lijden, om – zoals het hoort – de immense fysieke en psychische nood te lenigen van mensen die lijden en de dood in de ogen zien; zelfs als deze palliatieve middelen tot gevolg hebben dat ze het leven wat verkorten - wat moraal aanvaardbaar is. Maar een zachte, vredige en waardige dood is geen synoniem van euthanasie, die rechtstreeks, binnen enkele minuten en opzettelijk de dood doet intreden. Er is een wereld van verschil tussen de twee, zowel in de intentie als in de gebruikte procedure.  

2. De ervaring leert ons dat eens men het fundamentele verbod van elk menselijk samenleven, namelijk het verbod om een onschuldig menselijk wezen te doden, overtreedt, het onmogelijk is de deur te sluiten die men geopend heeft. Integendeel, de deur heeft de neiging zich steeds meer te openen. De euthanasiewet die nu reeds van kracht is, sloot minderjarigen uit. Het huidige wetsvoorstel neemt hen op. Er is een beweging op gang gebracht die dreigt nooit meer te stoppen. Het zal ermee eindigen dat men in bepaalde gevallen een instemming zal veronderstellen die niet gegeven is of niet gegeven kon zijn. We weigeren daarentegen – zoals sommigen durven te doen – de hypothese te formuleren dat misschien ooit de dag zal komen dat men de instemming zal veronderstellen bij minderjarigen die mentaal gehandicapt zijn, aangezien zij per definitie onbekwaam zijn tot een weloverwogen oordeel. We zijn er sterk van overtuigd dat ons land nooit dergelijke uitwassen zal accepteren. Aan de andere kant bestaat op kortere termijn het risico dat men zich op een dag zal afvragen of een nieuwe wet of een jurisprudentie die het non-discriminatiebeginsel inroept, geen einde zou moeten maken aan een discriminatie, namelijk dat het criterium van psychisch lijden niet meetelt voor minderjarigen.  

 3. Er liggen al andere wetsvoorstellen klaar om – aan het andere uiteinde van het menselijk leven – euthanasie mogelijk te maken voor demente personen die geen helder bewustzijn van hun persoonlijke identiteit meer hebben, mits ze daarvoor een voorafgaande schriftelijke aanvraag hebben gedaan. Dat is een vreselijk perspectief, dat een subtiele druk zal uitoefenen op oudere mensen die vrezen dat ze later hun omgeving tot last zullen zijn! Veel ouderen zullen zichzelf ervan overtuigen dat ze erg egoïstisch zouden zijn als ze die voorafgaande vraag niet indienen … Zo verbrokkelt geleidelijk de bewonderenswaardige solidariteit die demente personen verbindt met hun families en met de hele medische en paramedische wereld die deze mensen met veel  menselijkheid, competentie en tederheid verzorgen. Als oplossing voor de onvermijdelijke broosheid van het menselijk bestaan, zeker wanneer het einde nadert, rest demente personen dan niets anders dan de eenzame beslissing om op tijd hun uitstap uit deze wereld te voorzien, wanneer anderen zullen vinden dat daarvoor de tijd is gekomen. Het valt te verwachten dat een volgende wetsuitbreiding zal toelaten de instemming van de demente redelijkerwijze te veronderstellen, vermits enkel nog een kleine handtekening ontbreekt onderaan een document… Bovendien – en dat is nu al het geval – zullen veel mensen die ouder zijn en potentieel dement, geneigd zijn euthanasie te vragen om hun omgeving niet tot last te zijn, ja zelfs  wegens ouderdom en omdat ze de smaak in het leven verloren hebben. Dan zal dus het om een ander soort ‘euthanasie’ gaan, namelijk die van de solidariteit zelf die de sterken moet verbinden met de zwakken. Tot slot is het niet uitgesloten dat op een dag economische overwegingen (de solvabiliteit van de openbare financiën of van zorginstellingen) zullen meespelen om onrechtstreeks euthanasie aan te bevelen.   

4. Als laatste hoort men vaak zeggen dat de beslissing om zich te laten euthanaseren eenvoudig een kwestie is van persoonlijke vrijheid, van vrije zelfbeschikking, en dat de wet niemand verplicht er gebruik van te maken. Daarbij vergeet men dat deze zogenaamd puur individuele beslissing, zeker wanneer ze steeds vaker voorkomt, een te duchten druk uitoefent op de vrijheid van alle zorgverstrekkers, net als op die van de zorginstellingen die gekant zijn tegen euthanasie en finaal op de meest kwetsbare personen in onze samenleving.  

  Met inzet van heel onze persoon durven we dus tegen onze medeburgers zeggen: “Het is niet te laat, maar het is hoog tijd!” Laten we ons eigen geweten wakker schudden, en ook – met respect – dat van onze broeders en zusters. In de geschiedenis doet zich nooit hetzelfde geval voor in dezelfde omstandigheden. Het is dus vandaag dat we moeten handelen. Wij rekenen op u.  

  Heel concreet willen we, naast een oproep tot vasten, een gebedswake organiseren in enkele symbolische en geografisch centrale plaatsen in het aartsbisdom (de Nationale Basiliek van Koekelberg in Brussel, de Sint-Pieterskerk in Leuven en de Basiliek van Basse-Wavre). Tegelijkertijd vragen we met aandrang aan de dekens en aan de rectoren van minder centrale heiligdommen dat ook zij, volgens hun mogelijkheden, een gebedswake zouden houden in hun dekenaat of in hun heiligdom. In Brussel en Leuven zal de gebedswake plaatshebben op 6 februari om 20 uur; in Brussel wordt ze voorgegaan door de aartsbisschop, in Leuven door hulpbisschop Kockerols (mgr. Lemmens is op dat moment in Rome). In Basse-Wavre wordt de gebedswake verschoven naar zaterdag 8 februari om 20 uur en wordt ze voorgegaan door hulpbisschop Hudsyn.   

  Om uw werk te vergemakkelijken, voegen we bij deze oproep een schema voor het praktisch verloop van de gebedswake.  

  Op dit uiterst belangrijke moment waarop we ons resoluut moeten engageren in het maatschappelijke debat, durven we uitdrukkelijk te hopen op uw medewerking. We danken u voor uw kostbare tijd en inzet.  

  België is niet vaak het centrum van wereldwijde media-aandacht. Maar in dit geval houden talloze media uit meerdere continenten opvallend de ogen gericht op ons kleine land. Daarbij vragen ze zich af hoe ver de laksheid van onze wetgeving zal gaan in een materie die zo bepalend is voor de opvatting die een samenleving op lange termijn dreigt te hebben over het leven, over de dood en over de menselijke vrijheid.   

+ André-Jozef Léonard, aartsbisschop van Mechelen-Brussel + Jean-Luc Hudsyn, hulpbisschop voor Waals-Brabant + Jean Kockerols, hulpbisschop voor Brussel + Leon Lemmens, hulpbisschop voor Vlaams-Brabant en Mechelen  

Opmerking : In bijlage vindt u een schema dat u kan helpen om de gebedswake te organiseren.