INHOUD

Enrique Alarcón: "De Kerk is geroepen tot een diepe bekering"

Hij is de eerste Spaanse leek die deelneemt aan een synode, samen met vier vrouwen, op een totaal van 21 Spanjaarden. Enrique Alarcón is al 45 jaar lid van Frater (Christian Fraternity of People with Disabilities – ‘Christelijke Fraterniteit van mensen met een handicap’), waarvan hij al enkele jaren voorzitter was. Hij is "onder de indruk van de aanwezigheid van een paus in een rolstoel", vertelde hij Omnes vanuit Rome.

Interview door Francisco Otamendi·

In La Brùjula (OMNES www.omnesmag.com) van 26 Oktober, 2023

Foto: Enrique Alarcón met de paus in de synodezaal. Foto met dank aan Enrique Alarcón

"Het is de eerste keer dat, in een synode, een persoon met een grote handicap aan dezelfde tafel kan vergaderen met een bisschop of een kardinaal en bovendien actief deelneemt vanuit de vrijheid van de kinderen van God aan werksessies," vertelde Enrique Alarcón aan Omnes, in uitgebreide verklaringen waarin hij vrijuit spreekt over zijn indrukken van deze weken van werk met paus Franciscus.

Voor Enrique Alarcón, voorzitter van CLM Inclusiva Cocemfe, voormalig voorzitter van Frater, die al een uitgebreid interview aan Omnes heeft gegeven, is deelname aan deze synode "vanaf dag één" een gebeurtenis geweest. In deze laatste week van de synode lanceert hij diepzinnige boodschappen, zoals dat "de Kerk, die zichzelf sinds het Tweede Vaticaans Concilie ziet als het volk van God, vandaag geroepen is tot een diepe persoonlijke en structurele bekering"; dat "deze inclusieve synode een paradigmaverschuiving in de Kerk vertegenwoordigt", en dat "dit hier is om te blijven, zelfs om te worden uitgebreid in een grotere aanwezigheid van de leken, vooral vrouwen".

Bovendien volgt Enrique Alarcón het pad: "De periode tot oktober 2024 impliceert voor iedereen een diep werk en gemeenschapsonderscheiding, waarin "klerikalisme een van de grote problemen is die moeten worden geconfronteerd en onderscheiden." De actieve aanwezigheid van de leken is dringend, omdat het niet genoeg is om kritiek te leveren of te wachten tot alles "aan ons wordt gegeven". Synodaliteit vereist samen vooruitgaan door te zaaien en ervaringen te delen," zegt hij.

Hoe beleeft u deze synode? Hun ervaring van gemeenschap en dialoog.

– Om als volwaardig lid deel te nemen aan de XVI-vergadering van de synode en als leek wordt een gebeurtenis vanaf de eerste dag. Zeker als we bedenken dat dit de eerste keer is dat op een synode een persoon met een grote beperking aan dezelfde tafel kan vergaderen met een bisschop of een kardinaal en bovendien vanuit de vrijheid van de kinderen van God actief deelneemt aan werksessies die een grote impact zullen hebben op het leven van de universele Kerk.

Dit impliceert al een ander standpunt dan de werkvergaderingen in elke ruimte van de Kerk, waar alleen de kerkelijke hiërarchie de beslissingsbevoegdheid uitoefent. In deze unieke bisschoppensynode, leken en godgewijde levens, nemen ook wij het woord en worden onze bijdragen verzameld.

Alarcón aan de Spaanstalige tafel waaraan hij deelnam

Wat is volgens u het onderscheidende punt van deze synode geweest?

– Ik was verbaasd over de geest van eendracht en broederschap die we vanaf het allereerste begin hebben ervaren. Niet één keer heb ik een gebaar van afwijzing of distantie gezien omdat ik een leek ben. Ook niet vanwege mijn situatie van grote handicap, waar een paternalistische of pijnlijke behandeling te verwachten was. Maar ik moet ook zeggen dat deze menselijke nabijheid werkelijkheid moet worden in het gewone leven van onze parochies en bisdommen, vooral onder de leken en de bedienaars van de Kerk.

Ik ben ook getroffen door de manier waarop ze werken: de "ronde tafels". Een ware ruimte van gelijkheid en respect in de acceptatie van wat door anderen wordt uitgedrukt. Allemaal op hetzelfde niveau, met geen ander onderscheid dan leden, broeders en zusters, van het volk van God te zijn.

Maar wat mij vooral het meest ontroerde, is de methode van "luisteren in de Heilige Geest" gebaseerd op stilte, gebed en wederzijds luisteren om samen te voelen, te verwelkomen en te onderscheiden wat de Geest inspireert.

Zal deze nieuwe manier van werken de Kerk doordringen?

"Het moet bezinken." De Kerk, die zichzelf sinds het Tweede Vaticaans Concilie als het Volk van God heeft gezien, is vandaag geroepen tot een diepgaande persoonlijke en structurele bekering. Beginnend met het zijn en leven in gemeenschap, zullen we in staat zijn om de missie waartoe we geroepen zijn nieuw leven in te blazen. En dit, bij voorkeur, waar het hart van de wereld klopt: onder onze broeders en zusters die getroffen zijn door onrecht, geweld en lijden.

Het zal ook afhangen van hoe we betrokken raken en het synodale proces presenteren in onze specifieke contexten van dit eerste deel van de XVI-vergadering. De periode tot oktober 2024 impliceert voor iedereen een diep gemeenschapswerk en onderscheidingsvermogen, waarbij klerikalisme, individueel en structureel, een van de grote problemen is die onder ogen moeten worden gezien en onderscheiden. De actieve aanwezigheid van de leken is dringend, omdat het niet genoeg is om kritiek te leveren of te wachten tot alles "aan ons wordt gegeven". Laten we in ieder geval niet onder de boom liggen wachten tot de rijpe vruchten vallen. Synodaliteit vereist samen vooruitgaan door te zaaien en ervaringen te delen.

Hij heeft zojuist gesproken over een 'heel bijzondere synode'. Kunt u dat nader toelichten?

De eerste grote verrassing van deze synode was het besluit van paus Franciscus om het hele volk van God te raadplegen, en benadrukte bovendien te willen luisteren naar de stem van de minsten, van de uitgeslotenen. Een voorbeeld is te zien in het speciale spreekuur voor mensen met een beperking. Dat feit dat we met immense vreugde en tegelijkertijd verbijstering ontvingen.

Aan de andere kant hebben de "gasten op dit nieuwe Pinksteren", lekenmannen en -vrouwen, godgewijden en bisschoppen, zelfs een leek met een grote handicap. Allemaal samen, delend in synodaliteit en vanuit een authentieke broederlijke nabijheid. Wij vertrouwen erop dat deze synodale ervaring vruchten zal afwerpen in bisdommen en parochies.

Tot slot herhaal ik wat ik eerder heb gezegd, de methodiek van "luisteren in de Geest" en symbolisch weerspiegeld in de ronde tafels. Helaas leven we in een gepolariseerde wereld en zit ieder van ons opgesloten in "mijn waarheden" waardoor ze elkaar scheiden en confronteren. Deze realiteit heeft ook invloed op de Kerk. Vandaar de urgentie van de synodale methodologie die ons dwingt om te kijken naar de waarheid die God de Vader in Christus openbaart en ons vraagt om ons te concentreren op de Zaligsprekingen als een manier van leven.

Een interventie die je dieper heeft geraakt?

De interventies, vertrekkend vanuit concrete realiteiten, tonen hun eigen angsten en hoop, maar ook een diep verlangen naar een levende Kerk, in een synodale sleutel, die een antwoord biedt op de uitdagingen die de hedendaagse cultuur en wereld vereisen. Maar wat mij ongetwijfeld diep in het hart raakte, was het feit dat vertegenwoordigers van kerken en volkeren die getekend waren door oorlog, geweld en de tragedie van zoveel vluchtelingen broederlijk aanwezig waren op de synode.

Een anekdote van de paus die hem het meest heeft geraakt.

"Een anekdote op zich, ik kan het nu niet zeggen. Toch ben ik onder de indruk van de aanwezigheid van een paus in een rolstoel. Hun zichtbaarheid is een teken van de geestelijke kracht die zich in zwakheid verbergt. Hun schijnbare kwetsbaarheid is ook een teken dat de arrogantie in twijfel trekt die we zo vaak in de wereld en in de Kerk gebruiken. En zo vergeten we gemakkelijk dat het onze missie is om te dienen vanuit nederigheid en eenvoud en, op een speciale manier, onze meest kwetsbare broeders en zusters. Voor degenen onder ons die Frater (Christian Fraternity of People with Disabilities) vormen, is het een reden voor inclusieve natuurlijkheid, we zijn en voelen "één Kerk voor iedereen, iedereen".

Wat dragen vrouwen en, in het algemeen, de leken bij? Dat ben je.

– First things first: zichtbaarheid. Deze inclusieve synode vertegenwoordigt een paradigmaverschuiving in de Kerk. Ik ben er volledig van overtuigd dat dit een blijvertje is, zelfs om uitgebreid te worden met een grotere aanwezigheid van de leken, vooral vrouwen. De bijdrage van vrouwen in de kerk is, zoals we allemaal weten, van fundamenteel belang. Aan de ene kant, het erkennen van hun aanwezigheid, genereuze toewijding en creativiteit, zonder hen zouden veel kerken leeg zijn. Aan de andere kant moet worden gezegd dat ze een van de fundamentele pijlers zijn die het op alle niveaus ondersteunen. Zijn overdenkingen en theologische bijdragen openen wegen van synodaliteit en zijn een voorbeeld van geestelijke integriteit.

De leken in het algemeen moeten onze ambtelijke roeping als gevolg van het Doopsel verdiepen en onze rol zoals gedefinieerd in de Sociale Leer van de Kerk versterken. Als we medeverantwoordelijkheid eisen, laat het dan niet zijn om onszelf meer te klerikaliseren dan veel leken al zijn. De ontwikkeling van deze synode impliceert de levende aanwezigheid van de leken voor een missionaire Kerk in de veranderende wereld van vandaag.

Samen met de paus en andere deelnemers aan de synode

Over luisteren naar de Heilige Geest, en naar elkaar. Is er een idee dat je op een bepaalde manier is bijgebleven?

Het is te gebruikelijk om de eigen ideeën te confronteren met als doel zichzelf op te dringen en macht te verwerven. Zeker wanneer, zoals nu, de Kerk en de samenleving de schade van de polarisatie ondervinden. De Heer wordt nooit moe tegen ons te herhalen: "Laat het niet zo onder u zijn"; soms missen we echter de oefening en hulpmiddelen voor een leeg luisteren waarin we de ander kunnen verwelkomen en samen kunnen onderscheiden van het Woord en niet van onze eigen vooroordelen en interesses.

Een van de dingen die mij het meest is opgevallen in de methodiek van het luisteren naar de Heilige Geest is uitgaan van gelijkheid en gelijke waarde in het woord. Dat wil zeggen, niet vertrekkend vanuit grootse toespraken, maar vanuit dezelfde en korte uiteenzetting. Het cirkelvormige scenario bevordert de waardigheid van iedereen, zonder onderscheid of hiërarchie.

Aan de andere kant bevordert de afwezigheid van een debat waarin men de eigen ideeën en stellingen kan versterken, en waar de focus ligt op wat anderen hebben gezegd, een leegte die, geïnternaliseerd door gebed en stilte, de opkomst van nederigheid motiveert die het gemakkelijker maakt om zich open te stellen voor de intuïtie van de Heilige Geest. Het is om naar de waarheid te varen, die eilanden te ontwijken die ons isoleren en onze toevlucht te nemen tot onze gemediatiseerde waarheden.

Het is geen gemakkelijke weg, maar het is de weg van gemeenschap. Met medeverantwoordelijke deelname zullen we ons openstellen voor de missie van evangelisatie om een reden te geven voor ons bestaan en om tot het volk van God te behoren. Het is de Heer die ons zegt: ga heen en evangeliseer.